Động vật không xương sống
Động
vật không xương sống ngay tên gọi đã phản ánh đặc trưng của những loài thuộc
nhóm này là không có xương sống. Nhóm này chiếm 97% trong tổng số các loài động
vật – tất cả động vật trừ các loài động vật trong phân ngành động vật có xương
sống, thuộc ngành động vật có dây sống (cá, lưỡng cư, bò sát, chim, và thú).
Các
động vật không xương sống hợp thành một nhóm cận ngành. Phát sinh từ một tổ tiên
nhân chuẩn đa bào chung, tất cả các ngành trong nhóm này là các động vật không
xương sống cùng với 2 trong số 3 phân ngành trong ngành động vật có dây sống là
Tunicata và Cephalochordata. Hai phân ngành này cùng với tất cả các loài động vật
không dây sống đã biết khác có chung một nhóm Hox gene, trong khi các loài động
vật có xương sống có nhiều hơn một cụm Hox gene nguyên thủy.
Trong
ngành nghiên cứu động vật học cổ và cổ sinh học, những động vật không xương sống
thường được nghiên cứu trong mối liên hệ hóa thạch được gọi là cổ sinh học động
vật không xương sống.
Nhiều
loài động vật không xương sống có hình thức sinh sản hữu tính. Chúng có một vài
tế bào sinh sản đặc biệt, mà các tế bào này có thể trải qua quá trình phân bào
để tạo ra các tinh trùng nhỏ hơn có thể cử động, hoặc các trứng lớn hơn không
thể di chuyển. Sự kết hợp chúng để tạo thành hợp tử và phát triển thành cá thể
mới. Các loài khác có khả năng sinh sản vô tính hoặc thỉnh thoảng có cả hai
cách sinh sản.
Các
động vật không xương sống bao gồm một số ngành. Một trong số đó là bọt biển (Porifera). Chúng đã từng được
xem là đã tách ra từ các động vật khác trước đây. Chúng thiếu tổ hợp phức tạp
được tìm thấy trong hầu hết các ngành khác. Các tế bào của chúng khác biệt
nhưng trong hầu hết các trường hợp không được tổn chức thành các mô riêng biệt.Bọt
biển thường ăn bằng cách hút nước qua các lỗ chân lông. Một số người suy đoán rằng
bọt biển không phải nhóm nguyên sinh, nhưng có thể là một dạng thứ sinh đơn giản
hóa. Ctenophora và Cnidaria, bao gồm sea anemone, san hô, và sứa, có dạng đối xứng
tâm và có buồn tiêu hóa có một lỗ duy nhất, vừa là miệng cũng vừa là hậu môn. Cả
hai đều có các mô riêng biệt, nhưng chúng không được tổ chức thành một cơ quan.
Chúng chỉ có hai lớp màng chính là nội bì và ngoại bì, giữa chúng chỉ có các tế
bào nằm rải rác. Do đó, đôi khi người ta gọi chúng là lưỡng bì.
Động vật da gai có tính đối xứng tâm và là các động vật
biển chỉ có ở biển, bao gồm sao biển (Asteroidea), cầu gai (Echinoidea), đuôi rắn
(Ophiuroidea), hải sâm (Holothuroidea) và huệ biển (Crinoidea) và sứa.
Các ngành khác thuộc động vật không xương sống gồm ngành
nửa dây sống (Hemichordata) và Hàm tơ (Chaetognatha).
Ngành động vật lớn nhất cũng nằm trong nhóm động vật
không xương sống: động vật chân khớp (Arthropoda) bao gồm côn trùng, nhện, cua
và các họ hàng của chúng. Tất cả các sinh vật này có cơ thể được chia thành một
vài phần có tính lặp lại, đặc biệt là các bộ phận cặp đôi. Ngoài ra, chúng có
xương ngoài cứng và cần lột xác theo chu kỳ để lớn lên. Hai ngành nhỏ hơn là
Giun có móc (Onychophora) và bò chậm (Tardigrada) có quan hệ gần gũi với động vật
chân khớp và cùng mang những đặc điểm này. Giun tròn (Nematoda) có lẽ là họ động
vật lớn thứ 2 và cũng là động vật không xương sống. Giun tròn thường có kích
thước nhỏ và xuất hiện trong hầu hết các môi trường có nước.Một số là ký sinh
trùng quan trọng. Ngành nhỏ hơn liên quan đến chúng là Kinorhyncha, Priapulida,
và Loricifera. Các nhóm này có các khoang bị giảm đi, gọi là các khoang giả.
Các loài động vật không xương sống khác bao gồm trùng dải băng (Nemertea), và
Sá sùng (Sipuncula).
Các ngành khác là Giun dẹp (Platyhelminthes). Các loài
này ban đầu được xem là nguyện thủy, tuyn nhiên hiện nay người ta cho rằng
chúng có các tổ tiên phức tạp hơn. Giun dẹp có các xoang vị, chưa có các khoảng
trống riêng biệt trong cơ thể, cũng giống như các họ hàng gần gũi nhất với
chúng là các Giun bụng lông (Gastrotricha). Luân trùng (Rotifera) hay trùng
bánh xe, là các loài phổ biến trong các môi trường nước. Các
động vật không xương sống cũng bao gồm Đầu móc ký sinh (Acanthocephala),
Gnathostomulida, Micrognathozoa, và Cycliophora.
Động
vật không xương sống cũng bao gồm hai ngành nhóm phổ biến nhất là Mollusca và
Annelida Molusca là một ngành động vật lớn thứ 2 về số lượng loài đã được miêu
tả bao gồm ốc sên, nghêu, và mực, và ngành Annelida bao gồm các loài giun đốt
như giun đất và đĩa. Hai ngành này trong một thời gian dài được xem là có quan
hệ gần gũi do sự xuất hiện phổ biến của chúng trong ấu trùng của trochophore,
nhưng các loài Annelida từng được xem là có quan hệ gần hơn với arthropoda do
chúng đều có đối. Hiện nay, hai ngành này nhìn chung được xem là tiến hóa hội tụ
có những điểm khác nhau về hình thái và gen giữa chúng
Các
ngành khác gồm Acoelomorpha, Brachiopoda, Bryozoa, Entoprocta, Phoronida, và
Xenoturbellida.
Nhận xét
Đăng nhận xét